EBUS
Havayollarının içinde yani bronşlarda bir anormallik olmayan birçok akciğer hastalığında ameliyata kadar giden fazladan tanısal girişime gerek duyulmaktadır. Halbuki Bronkoskopi ile havayollarının içindeki hastalık bulguları doğrudan veya dolaylı olarak gözlenebilmekte ve hastalıklı bölgelerden değişik incelemeler için örnekler alınabilmektedir. Ancak havayollarının dışında ve göğüs kafesinin içinde kalan birçok hastalığın teşhisinde bronkoskopi tek başına yeterli olmayabiliyor.
Bronkoskopi uç kısmına ultrasonografi cihazının yerleştirilmesi ile Endobronşiyal Ultrasonografi (EBUS) ile akciğer kanseri, enfeksiyöz hastalıklar, sarkoidoz, lenfoma, romatolojik hastalıklar, tüberküloz, göğüs kafesi içerisindeki büyümüş lenf bezeleri ve kitlelerin teşhisi ve derecelendirilmesi büyük oranda yapılabiliyor. Birçok rehber tarafından akciğer kanseri evrelemesi için ilk seçenek minimal invaziv yöntem olarak EBUS önerilmektedir. Ek olarak ameliyat açısından riskli hastalar grubunda da EBUS etkili bir alternatif yöntemdir.
Bronkospi ile sadece hava yolları görüntülenirken, EBUS sayesinde havayollarının dışında kalan, kalp ve akciğer arasında kalan alanlar da gerçek zamanlı görüntülenebilir ve küçük bir iğne sayesinde 20-30 dakika bir sürede örneklenebilir hale gelmiştir.
Bronkoskopun ucuna eklenmiş mini ultrason probu ile bronş duvarının arkasındaki lenf bezi, doku ve kan damarlarını da ultrason görüntüsü olarak göstermektedir. EBUS, özel iğnesi sayesinde normal bronkoskopi yöntemi ile ulaşılamayan bölgelerdeki büyümüş lenf bezlerinin ya da bronş komşuluğundaki lezyonların (örn: tümör gibi) içine girebilmeye ve bu dokulardan örnek almaya olanak sağlar.
EBUS, önemli bir avantajı görerek biyopsi alınmasını sağlaması ve hedefe ulaşmanın kesin olarak mümkün olmasıdır. Bir diğer avantajı ise avantaj ise kan damarlarının ultrasonografi ile görüntülenmesi ve bu sayede damar yaralanması riskinin ortadan kalkmasıdır.
Yapılacak girişimlere, hastalık ve hastanın durumuna göre lokal anestezi ve/veya bilinçli sedasyon veya genel anestezi (tam uyutularak) uygulanabilir. İşlem sırasında ağrı hissedilmez. Ancak tam uyutulmadan yapılan işlemler esnasında hastanın yaşayabileceği başlıca zorluk öksürük ve nefes darlığı hissi olup çoğu hasta bu zorlukları hatırlamaz ya da genelde lokal anestezi uygulamaları ile azaltılır. İşlem, kişi oturur veya yatar pozisyonda burun veya ağız yolundan gönderilen, ucunda kamera ve ışık olan bronkoskop cihazı ile yapılır.
EBUS işlemi öncesi doktorun işlem yapacağı hastasının detaylı tıbbi öyküsü alınmalı ve fizik muayenesi yapılmalı, kan sulandırıcılar dahil kullandığı ilaçlar sorgulanarak kardiyolojik ya da metabolik hastalıkların eşlik etmesi halinde ilgili branşların işlem açısından hastayı değerlendirmesi sağlanmalıdır. İşlemden önce akciğer röntgeni, EKG, kanama-pıhtılaşma testleri ve gerekirse solunum fonksiyon testi yapılır. Göğüs tomografisi ile lezyonun yeri iyi belirlenmelidir. Her hasta için yapılacak öncelikli tanısal işlem belirlenmeli ve hastanın anlayabileceği bir dille anlatılmalı ve hasta bilgilendirilmelidir. İşlemden en az 6-8 saat öncesinde hastanın katı, sıvı gıda alımı olmamalıdır.
Bronkoskopi uygulamaları oldukça güvenli uygulamalar olup, düşük hayati tehlike taşırlar.
En sık yaşanabilecek sorun işleme bağlı ya da altta yatan hastalığa bağlı burun ya da solunum yollarında gelişebilen kanamalardır.
İşlem sonrası ateş olabilir ancak genellikle ateş düşürücülerle kolayca kontrol altına alınabilir.
İşlemden sonraki ilk saatlerde anestezi ya da sedasyon uygulanılan durumlarda sedasyon etkisi devam edebileceğinden dolayı ilaçların etkisi tam olarak geçene kadar daha uzun takip ve yakın gözlem gerektirir.
GÖĞÜS HASTALIKLARI UZMANI
Uzm. Dr. Pınar ATAGÜN GÜNEY