MİTRAL KAPAK HASTALIKLARI
25 Şubat 2022

MİTRAL KAPAK HASTALIKLARI

 

Mitral kapak kalbin sol kulakçığı ve sol karıncığını birbirinden ayıran iki yapraklı bir kalp kapağıdır. Akciğerden gelen temiz kan kalbin sol kulakçığına gelir, oradan mitral kapak yoluyla sol karıncığına ulaşarak tüm vücuda dağılır. Mitral kapağı kalbin diğer kapaklarından ayıran özellik kalbin kasılmasıyla çalışan fizyoloji bir kapak olmasıdır, bundan dolayı kalbin zayıflaması ve kalp boşluklarının genişlemesinden etkilenir. 

 

Mitral kapağın iki tür bozukluğu mevcuttur; bunlar mitral kapak yetmezliği ve mitral kapak darlığıdır.

 

 

  1. Mitral Kapak Darlığı

Mitral kapak darlığında, kapakçıklar tam olarak açılamaz ve sol kulakçıktan sol karıncığa geçiş yapan temiz kanın akışı bozularak kalbin odacıkları arasında yeterli kan geçişi sağlanamaz.

Darlığın gerisinde kalan ve kanı ileri doğru pompalamaya çalışan kalp odacığında basınç yükselir. Zaman içinde bu kalp odacığı genişlemeye başlar, kalp ritim bozukluklarına ve akciğere giden damarda basınç yükselmesine sebep olur.

 

Mitral kapak darlığının ülkemizde görülen en sık nedeni “Romatizmal Kapak Hastalığı’dır. Romatizmal kapak hastalıkları, çocukluk çağında geçirilen “Akut Eklem Romatizması/ Romatizmal Ateş” hastalığının, tanı alamaması ve etkin şekilde tedavi edilememesi sonucunda gelişir. Mitral kapak darlığı, ileri yaşla birlikte kapakta meydana gelen yapısal bozulma ve kireçlenmeye bağlı olarak da gelişebilir. Daha az sıklıkla doğuştan gelen yapısal bozukluklar görülebilir.

 

Erken dönemlerinde anlamlı şikâyet oluşturmazken darlığın ilerlemesiyle hastalarda; nefes darlığı, öksürük, göğüs ağrısı, çarpıntı, yorgunluk gibi şikâyetleri gözlenir.

 

 

           2. Mitral Kapak Yetersizliği

Mitral kapak yetersizliğinde, kalp kasılması sırasında tam olarak kapanamayan mitral kapak yaprakçıkları sol karıncıktan sol kulakçığa kan kaçışına sebep olur. Mitral kapak yetersizliği erken evrelerde hastada şikâyete sebep olmaz. Zaman içerisinde yetmezliğin artmasıyla artan kan miktarı kalp boşluklarında genişlemeye ve akciğer basıncında artmaya sebep olur.

 

Mitral kapak yetmezliği nedenleri, romatizmal kapak hastalığı, doğuştan var olan yapısal bozuklar, kalp krizi sonrası gelişen kalp fonksiyon bozukluğuna bağlı iskemik kapak yetersizliği, kalp kapak enfeksiyonuna (infektif endokardit) bağlı kapakçıklarda yapısal bozulmaya ve ileri yaşın getirdiği yapısal bozulmadır.

 

Mitral kapak yetersizliğinin ileri aşamalarında hastalarda; eforla gelen nefes darlığı, çarpıntı, öksürük, bacaklarda şişlik şikâyetleri olur.

 

            Tanı

Mitral kapak fonksiyonlarının bozulması erken evrelerde bulgu vermez ve hastanın şikâyeti olmaz. Kalp fonksiyonları korunmuştur. Ancak bozukluğun ilerlemesi ile kalp yorulmaya başlar, kalp boşlukları genişler, devamında ritim bozuklukları çarpıntıya yol açar, kalp fonksiyonlarında zayıflama ile göğüs ağrısı olur ve ilerleyen evrelerde akciğerlere göllenen kan hastalarda ciddi nefes darlığına yol açabilir.

 

Elektrokardiografi (EKG), direk akciğer grafisi (telekardiyografi), anjiyografi ile kalp kateterizasyonu, ekokardiyografi (EKO) ve gerekli hastalarda detaylı değerlendirme için boğazdan yutturulan EKO probu ile transözofajial ekokardiyografi (TEE) yapılarak mitral kapak yetersizliği ve darlığının tanısı konur; yetmezliğin derecesi belirlenir.  

 

Mitral Kapak Hastalıklarının Tedavisi

Mitral Kapak Darlığında Tedavi

Ekokardiyografi de mitral kapak alanın normal sınırların altında olması mitral kapak darlığı olarak tanımlanır. Mitral kapak ve kapak altı dokular sertleşerek açılıp kapanma fonksiyonu bozulur. Hastalığın erken evresinde hastada belirgin şikâyet gözlenmez. Yapılan takipler sonucunda, mitral kapak alanı ileri derecede daraldığında, hastanın şikayetleri günlük yaşamını etkilemeye ve kalp fonksiyonları bozulmaya başladığında mitral kapağa girişim planlanılır. Ekokardiyografi sonucuyla uygun hastalara anjiyografik yöntemle balon valvuloplasti denilen mitral kapağa balon uygulanarak genişletilmesi uygulanır. İlerleyen mitral kapak darlıklarında, kalınlaşmanın tüm mitral kapağı sardığı hastalarda bu işlem uygun değildir ve kalp cerrahı tarafından değerlendirilerek açık kalp cerrahisi planlanır. Bozulan mitral kapak çıkartılarak yerine açık kalp cerrahisi ile biyolojik veya mekanik kapak ile değiştirilir.

Hangi kapağın seçileceği hastanın yaşı, hastanın ek sistemik hastalıkları ve hastanın isteğine göre cerrahla hasta arasındaki görüşme ile belirlenir. Kalp cerrahı hastasına en uygun olan kapağı önerir. Mekanik kapak tercih edilmesi durumunda, hastalar ömür boyu kan sulandırıcı ilaç kullanır. Kan sulandırıcı tedaviyi optimal olarak kullanması ile mekanik mitral kapak yıllarca sorun olmadan çalışır. Biyolojik kapaklar domuz kapağı, sığır veya at perikardı gibi biolojik materyaller kullanılarak üretilmektedir. Biyolojik kapakların kan sulandırıcı ilaç kullanımı gerektirmemesi en önemli avantajıdır ancak yıllar içinde deforme olurlar ve ortalama ömürleri 10-15 yıl arasındadır.

 

Mitral Kapak Yetmezliğinde Tedavi

Hastalığın erken ve orta evresinde kardiyoloji hekimi tarafından takip edilerek şikayetlerine yönelik ilaç tedavileri düzenlenilir. Mitral kapak yetersizliğinin ileri derecede bozulduğu, şikayetlerin hastanın günlük hayatını etkilediği ve kalp fonksiyonları bozulmaya başladığında kalp cerrahı tarafından açık kalp cerrahisi için değerlendirilir.

Hastalara ekokardiyografi laboratuvarında transözofajial ekokardiyografi (TEE) ile mitral kapak ve yapıları detaylı değerlendirilmelidir. Mitral kapak yetersizliğinin tedavisi özellikle yapısal bozukluklarda (dejeneratif mitral kapak yetersizliği) ilk önce kapak korunarak bozukluğun tamir edilmesidir.

Mitral kapak tamiri bu konuda uzmanlaşmış kalp cerrahları tarafından yapılır. Günümüzde farklı tamir yöntemleri ile etkili ve kalıcı tedavi mümkündür. Kapak tamirinin avantajı, hastanın uzun süreli kan sulandırıcı kullanmasına gerek olmaması, buna bağlı kanama ve pıhtılaşma risklerinden korunması ve enfeksiyon riskinin düşük olmasıdır.

Mitral kapak tamiri uygun olmayan hastalarda yine açık kalp cerrahisi ile hastalanan mitral kapak yerine biyolojik veya mekanik kapak ile değiştirilir.

Gerek mitral kapak tamiri, gerekse kapak değişimi, günümüzde küçük kesiler ile yapılabilmektedir. Seçilmiş hastalarda kasıktan anjiyografi laboratuvarında kasıktan kateter ile girilerek MitraClip tedavisi özellikle açık kalp cerrahisinin riskli olduğu hastalarda uygulana bilinir.

Doç.Dr. Rezan AKSOY

Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı