MİTRAL KAPAK HASTALIKLARI
Kalbimizde dört kalp boşluğu ve ana damarlar arasında, kanın ileri yönlü hareket ederek vücudumuza pompalanmasına izin veren dört adet kalp kapağı bulunmaktadır. Kalbin sol odacıkları arasında bulunan kalp kapağına ‘’Mitral Kapak ‘’ adı verilir.
Mitral kapak hastalıkları, kalp kapağının yapısının ve/veya fonksiyonunun bozulması nedeniyle ortaya çıkarlar. Normal çalışan kalp kapağı, kalbin odacıkları arasında kanın tek yönlü geçişine müsaade eder ve geriye doğru bir kaçış olmaz. Kalp kapağı herhangi bir nedenle hastalandığında, iki farklı patoloji ortaya çıkabilir:
- Mitral kapak darlığı: Kapak yapısında meydana gelen daralma nedeniyle kapak yaprakçıkları tam olarak açılamaz ve kalbin odacıkları arasında ileri doğru yeterli kan geçişi sağlanamaz.
Darlığın gerisinde kalan ve kanı ileri doğru pompalamaya çalışan kalp odacığında basınç yükselir. Zaman içinde bu kalp odacığı genişlemeye başlar, kalp ritim bozukluklarına ve akciğere giden damarda basınç yükselmesine sebep olur. Hastalık tedavi edilmez ise kalp yetmezliği gelişir.
Hastalarda nefes darlığı, öksürük, göğüs ağrısı, çarpıntı, yorgunluk gibi şikayetler gelişir.
Hastalığın tanısı kalp elektrokardiografisi, teleradyografi, ekokardiografi ve kalp kateterizasyonu ile mümkündür.
- Mitral kapak yetmezliği: Kapak yapısında meydana gelen bozulma nedeniyle kapak yaprakçıkları tam olarak kapanamaz ve ileri doğru gitmesi gereken kan, geriye doğru kaçmaya başlar. Yetmezliğin gerisinde kalan kalp boşluğu bu kanı yeniden ileri doğru göndermeye çalışır, artan kan miktarı nedeniyle kalp boşluğu genişler, akciğer basıncı yükselir. Hastalık tedavi edilmez ise kalp yetmezliği gelişir.
Hastalarda yorgunluk, güçsüzlük, eforla ilişkili nefes darlığı, öksürük, çarpıntı ve ödem gibi şikayetler gelişir.
Hastalığın tanısı kalp elektrokardiografisi, teleradyografi, ekokardiografi ve kalp kateterizasyonu ile mümkündür.
Mitral Kapak Hastalıklarının Nedenleri
Mitral kapak darlığının ülkemizde görülen en sık nedeni “Romatizmal Kapak Hastalığı’’dır. Romatizmal kapak hastalıkları, 5-20 yaşlar arasında geçirilen ‘’Akut Eklem Romatizması/ Romatizmal Ateş ’’ hastalığının, tanı alamaması ve etkin şekilde tedavi edilememesi sonucunda gelişir. Mitral kapak darlığı, ileri yaşla birlikte kapakta meydana gelen yapısal bozulma ve kireçlenmeye bağlı olarak da gelişebilir. Daha az sıklıkla doğuştan gelen yapısal bozukluklar görülebilir.
Mitral kapak yetmezliği de romatizmal olabileceği gibi, doğuştan var olan yapısal bozuklara, iskemik kalp hastalığına, kalp kapak enfeksiyonuna ikincil yapısal bozulmaya ve ileri yaşın getirdiği yapısal bozulmaya bağlı olarak gelişebilir.
Mitral Kapak Hastalıklarının Tedavisi
Mitral Kapak Darlığında Tedavi
Hastanın ilaç tedavisi ile bir kardioloji doktoru tarafından yakın takibi önerilir. Yapılan takipler sonucunda, mitral kapak alanı ileri derecede daraldığında, hastanın semptomları medikal tedaviye yanıt vermemeye başladığında cerrahi müdahele için geç kalmamak gerekir.
Hastalığın tedavisinde, uygun olan hastalarda mitral kapağın balon valvuloplasti denilen yöntem ile daralan kapak alanının genişletilmesi uygulanabilir. Kapalı yöntem olarak bilinen mitral balon valvuloplasti, kalp kapak yapısının incelenmesi sonrası, doktorlar tarafından yapısal olarak kapağın işleme uygun bulunması durumunda yapılabilir. Kateter laboratuarında, lokal anestezi, sedasyon ve ağrı palyasyonu altında, ucunda balon bulunan bir kateterin mitral kapaktaki darlığı gidermek için kapak üzerinde şişirilmesi ile gerçekleştirilir.
Teknolojik gelişmelere paralel olarak kalp kapak ameliyatlarında etkin ve kalıcı tedavi olanakları geliştirilmiştir. Mitral kapak darlığı ilerlemiş hastalarda tedavi, kalp cerrahisi ile hastalanan kapağın biyolojik veya mekanik kapak ile değiştirilmesidir. Mekanik kapak tercih edilmesi durumunda, hastanın kan sulandırıcı tedaviyi optimal olarak kullanması ile kapak yıllarca sorun olmadan çalışır. Biyolojik kapaklar domuz kapağı, sığır veya at perikardı gibi biolojik materyaller kullanılarak üretilmektedir. Biyolojik kapakların yıllar içinde yapışla olarak deforme olma ihtimali mevcuttur.
Mitral Kapak Yetmezliğinde Tedavi
Hastanın ilaç tedavisi ile kardiyoloji doktoru tarafından yakın takibi önerilir. Kapak fonksiyonu ileri derecede bozulduğunda cerrahi tedavi için gecikmemek gerekir.
Hastalığın tedavisi kapak yapısının uygun olması halinde kapağın tamir edilmesi, mümkün değilse biyolojik veya mekanik kapak ile değiştirilmesidir. Günümüzde farklı tamir yöntemleri ile etkili ve kalıcı tedavi mümkündür. Kapak tamirinin avantajı, hastanın uzun süreli kan sulandırıcı kullanmasına gerek olmaması, buna bağlı kanama ve pıhtılaşma riklerinden korunması ve enfeksiyon riskinin düşük olmasıdır.
Gerek mitral kapak tamiri, gerekse kapak değişimi, günümüzde küçük kesiler ile yapılabilmektedir.
Seçilmiş hastalarda kateter destekli MitraClip tedavisi de uygulanılabilir girişimler arasında yerini almıştır.
Doç. Dr. Arzu ANTAL
S.B.Ü. Koşuyolu Yüksek İhtisas E.A.H.
Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı