VARFARİN KULLANIMI
25 Haziran 2021

VARFARİN KULLANIMI

Varfarin damarlarda pıhtı oluştuğu veya oluşma riskinin arttığı durumlarda kullanılan pıhtıönler grubu bir ilaçtır. Bu nedenle çeşitli kalp ve damar hastalıkları, mekanik protez kalp kapağı, ritim bozuklukları bulunanlarda veya büyükcerrahi ameliyatların öncesi ve sonrasında sıklıkla kullanılmaktadır.

Varfarin, sürekli olarak doz ayarlaması gerektirmesinin yanında besinlerle ve ilaçlarla etkileşiminin fazla olması nedeniyle hastanın tedaviye uyumunun çok iyi olmasını zorunlu kılmaktadır. Çünkü doz yetersiz olduğunda pıhtılaşma riski artarken, doz fazla olduğunda ise ciddi ve ölümcül kanamalar meydana gelebilmektedir. Bu nedenle hasta ilacını düzenli kullanmalı, kontrollerini düzenli olarak yaptırmalı, kullanması gereken ilaçlar olduğunda hekime danışmalı, beslenme alışkanlığını hekim önerisi doğrultusunda oluşturmalıdır.

Varfarin, kanın pıhtılaşmasında rol oynayan K vitamininin etkisini baskılayarak kan sulandırıcı etki oluşturur. İlacın dozu INR denilen test sonucuna göre ayarlanmaktadır. Sağlıklı kişilerde bu oran 1 civarındadır. İlaca başlamadan önce normal INR değerleri belirlenerek genellikle 5mg (günde 1 tablet) doz ile başlanır. Duruma göre başlangıçta istenen INR değerine ulaşana dek heparin kullanılabilir. Düzenli INR kontrolü yapılır. İstenen INR düzeyine ulaşılmışsa heparin kesilip sadece varfarinile devam edilir, sonra haftada 2 kez ölçüm yapılarak ilaç dozu stabilleşene kadar takip edilir. INR değeri duruma göre 2-3 arası veya 2.5-3.5 arasında tutulmaya çalışılacak şekilde doz ayarlanır. İstenen değerlerde stabilleştikten sonra ayda bir INR ölçümü yeterli olabilmektedir. Kanama ihtimali tedavinin başlangıç döneminde ve yüksek INR değerlerinde daha yüksektir. INR değeri 5’in üzerinde ise ve  10 dakikadan uzun süren burun kanaması, şiddetli veya kendiliğinden dişeti kanaması, tükürükte, idrar veya dışkıda kan görülmesi, siyah renkte dışkılama, adet kanamalarında olağan dışı artma görülmesi veya olağandışı baş ağrıları geliştiğinde varfarin ilacı kesilerek sağlık kuruluşuna başvurulması uygun olur.

Çeşitli besinler, ilaçlar, vitaminler, bitkisel takviyeler varfarin ile etkileşime girerek ilaç dozuna etki edebilir veya yan etkileri artırabilir.

Yüksek dozda K vitamini içerdiği için varfarin etkisini azaltarak pıhtılaşmaya yol açabilecek lahana, ıspanak, pazı, maydanoz, semizotu, kıvırcık, marul, brokoli, brüksel lahanası, şalgam, leblebi, karaciğer, yeşil çay tüketimini sınırlı düzeyde tutmak uygundur. Yine yoğurt içinde bulunan bakteriler bağırsakta K vitamini yapımını arttırabildiğinden bol miktarda yoğurt yenmesi de varfarinin etkisini azaltır.

Yine yüksek dozda C vitamini, K vitamini içeren mültivitaminler, anti-tiroid ilaçlar, Ginseng, Koenzim Q-10 ve Sarı kantaron otu gibibitkisel kaynaklı destekleyici tedaviler devarfarinin etkisini azaltır.

Bunun yanında aspirin, ibuprofen, ketoprofen, naproksen gibi bazı ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlar; fenitoin ve fenobarbital gibi epilepsi ilaçları; kıkırdak ve eklem rahatsızlıklarında kullanılan glukozamin ve çeşitli antibiyotikler varfarin ile birlikte kullanıldığında INR değerini ve kanama riskini arttırır.Varfarin kullanırken ağrı kesici ilaç kullanımı zorunlu ise parasetamol veya kodein içeren ilaçlar kullanılabilir.

Yine Kırmızı acı biber, papatya, sarımsak, keten tohumu, zencefil, zerdeçal,  ginkgobiloba ile alkol varfarinin etkisini arttırıp kanamaya neden olabilir.

Varfarin kullanan bir hasta eğer bir dozun saatini kaçırdıysa hatırladığı anda günlük dozu alarak sonra tekrar normal kullanma şemasına dönmeli. Eğer bir tam gün unuttuysa bunu not ederek ertesi günilacını normal dozunda kullanmaya devam ederek unuttuğu dozu dengelemek için çift doz almamalıdır. Hasta eğer gerekenden fazla doz Varfarin aldıysa kanama açısından dikkatli olmalıdır.

Varfarin kullanırken sert darbeler kolaylıkla dişeti kanamasına neden olabileceğinden dişler yumuşak bir fırça ile nazikçe fırçalanmalı, diş ipi kullanımında da nazik davranılmalıdır. Eğer kendiliğinden dişeti kanamaları oluyorsa, bu durum varfarin dozunun fazla olduğunun bir habercisi olabilir. Diş tedavisi yaptırmadan önce diş hekimine mutlaka varfarin kullanıldığı söylenmelidir. Varfarin kullanırken diş çekimi ya da kanamaya neden olabilecek bir işlem yapılacaksa gerektiğinde ilacın dozunun yeniden ayarlanması gerekebilir.

Varfarin kullanırken kanama riski oluşturmayan sportif faaliyetlerin yapılmasında sakınca yoktur. Ancak kanama riski yüksek olan boks, karate gibi sporların yapılması sakıncalıdır.

Varfarin kullanılan dozla orantılı olarak özellikle gebeliğin ilk üç ayında bebeğin gelişimini etkileyebilir. Gebe kalmayı planlayan ve bu ilaçlardan kullanan kadınlar gebelikten önce bu isteklerini doktorları ile paylaşmalı ve tartışmalıdır. Varfarin kullanırken süt vermenin bilinen bir sakıncası yoktur.

Sonuç olarak; varfarin kullanan hasta günlük aktiviteler, beslenme ve ilaç etkileşimleri konusunda yeterli bilgi sahibi olarak ve düzenli INR takibi yaptırarak gelişebilecek sorunları asgari düzeye indirilebilir.

 

Prof. Dr. Birol ÖZKAN

S.B.Ü. KOŞUYOLU YÜKSEK İHTİSAS E.A.H.

Kardiyoloji Kliniği Eğitim Görevlisi