ÜFÜRÜM NEDİR?
Kanın kalp içerisinde dolaşımı sırasında kalbe ait yapıların titreşimiyle oluşan üfleme ya da uğultu sesine benzeyen sese ‘üfürüm’ adı verilir. Üfürüm kalp kapaklarının kapanmasıyla ortaya çıkan kalp seslerine ek olarak duyulan bir sestir. Üfürüm bir hastalık adı değildir. Kalpte duyulan fazla sese verilen isimdir.
Üfürüm nasıl teşhis edilir?
Üfürüm bir muayene bulgusudur. Doktorunuz, çocuğunuzun göğsünü stetoskop denilen bir dinleme aleti ile dinlerken normal kalp kapaklarının kapanmasıyla oluşan düzenli kalp seslerini duyar. Üfürüm bu kalp seslerine ek olarak duyulur ve bu şekilde muayene sırasında tespit edilir.
Üfürüme ne neden olur?
Üfürüm, kanın kalbin içindeki yapılardan geçerken çıkardığı ses olduğundan normal yapıdaki kalpte de kalp hastalığı olan kalpte de duyulabilir. Ancak üfürümün karakteri, süresi, şiddeti bu iki durum arasında ciddi farklılık gösterir. Bu farklılıkların tespitini doktorunuz yapar, üfürümün çeşidini belirler ve sizi buna göre bilgilendirir.
Üfürümün tedavi edilmesi gerekir mi?
Üfürümün kendisi tedavi edilmez. Ebeveynler, çocuklarında hangi tür üfürüm olduğunu bunun ileri değerlendirmeye ihtiyaç duyup duymadığını çocuklarını değerlendiren hekim tarafından bilgilendirilirler. Üfürümler temel olarak iki çeşittir. Masum üfürüm ve patolojik üfürüm. Masum üfürüm dışındaki üfürümlere neden olan durumların tanı ve tedavisi gereklidir.
Masum üfürüm nedir?
Masum üfürümlere, çocukluk çağında sık rastlanır. Normal kalbe sahip insanlarda duyulur. Kan akışının normal yapıdaki kalp içinde dolaşırken oluşturduğu hafif, müzikal karakterde çıkardığı sese denir. Adından belli olduğu gibi zararsız üfürümlerdir. Burada bir hastalık söz konusu değildir. Normal çalışan bir otomobil motorunun çıkardığı düzenli sese benzetilebilir.
Dolayısıyla masum üfürümleri olan çocuklar özel bir diyete, aktivite kısıtlamasına veya başka herhangi bir özel tedaviye ihtiyaç duymaz. Diş hekimine gitmeden önce bir doz antibiyotik almalarına gerek yoktur. Kalp üfürümünün olduğunu anlayacak kadar büyümüş olan çocuklar, diğer çocuklardan farklı olmadıklarına ikna edilmelidirler.
Masum üfürüm geçer mi?
Küçük çocukların göğüsleri küçük, ince olduğundan kalpleri gençlere ve yetişkinlere göre stetoskopa daha yakındır ve kalp atışları daha hızlıdır.
Masum üfürümler bazen gelip gidebilir, kalp hızlı atıyorsa - egzersizden sonra veya ateşle - daha gürültülü hale gelir ve çocuk uyurken daha sessiz olur.
Yıllar geçtikçe kalp atış hızı yavaşlar ve kalp büyür ve vücudun derinliklerinde yer alır. Kalpteki normal kıvrımlar daha az gerginleşir ve bu nedenle masum bir üfürüm kaybolabilir, ancak kaybolmaması sorun olduğu anlamına gelmez.
Kansızlık, tiroit bezinin aşırı çalışması, gebelik gibi kan akım hızını arttıran durumlarda bahsedilen kalp içerisindeki bu titreşimler artar ve kalp ve damarlar normal olsa da geçici üfürümler duyulabilir.
Buna benzer olarak ateşli hastalıklar sırasında da kan akım hızında artış olduğundan normalde duyulmamış üfürüm belirgin hale gelebilir.
Üfürüm masum değilse ne anlama gelir?
Kalpte doğuştan ya da sonradan edinilen yapısal bir farklılık varsa duyulan üfürüm, masum üfürüm olarak adlandırılmaz. Bu üfürümler normalin dışında yani patolojiktir. Bu üfürüm çeşidi, dar veya sızdıran bir kapakçıkla, kalbin odacıklarının ve kalpten çıkan ana damarların az gelişmişliği ile, kalbin iki odası arasındaki duvarda var olan deliklerle veya kalbin iki ana damarının arasındaki bir bağlantı ile ilgili olabilir. Doğuştan kalp hastalıklarına bağlı duyulan üfürümler, doğumda ya da doğumdan birkaç ay sonra ya da çocukluk çağının herhangi bir döneminde duyulur hale gelir. Edinsel kalp hastalıklarında duyulan üfürüm, kalp kapaklarındaki enfeksiyon sonrası ya da kalp romatizması sonrası kalp kapaklarının etkilenmesi sonucunda duyulabilir.
Üfürüm masum değil, ne yapmalı?
Bu üfürümler doğuştan ya da sonradan edinilmiş bir kalp hastalığına işaret eder.
Çocuklarda kalp hastalıkları konusunda uzmanlaşmış bir çocuk kardiyoloğu tarafından üfürüme neden olan sebeplerin detaylıca araştırılması gerekir.
Bunun için çocuk kardiyoloji doktorları fizik muayene dışında başlıca iki yöntem kullanılır;
- Ekokardiyografi
- Elektrokardiyografi
Ekokardiyografi (EKO), ses dalgalarıyla çalışan bir ultrason cihazıdır. İnsan vücuduna zarar vermez. Kalbin odacıklarını, duvarlarını, kapaklarını, kalbe giren ve çıkan damarları, kalbi besleyen koroner damarların bir bölümünü, kalp kasının iyi çalışıp çalışmadığını gösterir.
Patolojik üfürüm bütün bu yapılardaki normalin dışındaki durumlar nedeniyle ortaya çıkabilir ve ekokardiyografi cihazı bu durumları gösterir.
Elektrokardiyografi ise kalbi çalıştıran elektrik akımının kağıda yazdırılmış halidir. Bu elektirik akımı kalpte ritmik kasılmaya neden olur. Ritm problemleri geçici ya da kalıcı olabilirler. Ritm problemlerinin teşhisi için elektrokardiyografi (EKG) kullanılır.
Kalp hastalıklarının tanısında bazen kateter anjiografi gerekebilir. Kateter anjiografi yardımı ile kesin tanı konulabildiği gibi ilgili hastalığın tedavisi de yapılabilir.
Üfürüm dışında hangi durumlarda kalp hastalığından şüphe etmeliyim?
Üfürüm bir muayene bulgusu olduğundan ebeveynler üfürümü farkedemez ancak çocuğunuzda kalp hastalığından şüphe ederek bir çocuk kardiyoloğuna başvurmanız gereken durumlar şunlardır:
Bebeklerde;
- Hızlı nefes alma
- Besleme zorluğu
- Dudaklarda (ağlarken veya sakinken) ve tırnak diplerinde mavilik (siyanoz denir)
- Tartı alamama
Daha büyük çocukta veya ergende görülen belirtiler şunlar olabilir;
- Olağan aktiviteler veya egzersiz yapmakta yeni gelişen zorluk
- Egzersiz sırasında göğüs ağrısı, bayılma
- Çarpıntı
- Üfürüm duyulması ile beraber gelişen eklem şişliği/ gezici eklem ağrıları
- Aşırı yorgunluk, ateş veya gece terlemeleri
Doç. Dr. Elif EROLU
S.B.Ü. Koşuyolu Yüksek İhtisas E.A.H.
Çocuk Kardiyolojisi Uzmanı