KALP CERRAHİSİ YOĞUN BAKIM ÜNİTESİNDE MONİTÖRİZASYON YÖNTEMLERİ
Monitör latince uyarı anlamına gelen monere kelimesinden türetilmiştir. Monitörizasyon ise hastaya ait değişiklikleri aralıklı veya devamlı duyular/cihazlarla ölçme işlemidir. Monitörizasyonun amacı; değişkenleri incelemek, sorunları tanımak, sorunları derecesini saptamak, tedaviye cevabı izlemektir. Monitörizasyon; Solunum sistemi, kalp fonksiyonları, sinir sistemi, ısı, damar içi kan volümü, böbrek fonksiyonları gibi tüm sistemleri takibini kolaylaştırır. Monitörizasyon yöntemleri için çok çesitli sınıflamalar vardır ancak hasta üzerindeki uygulanan isleme göre, noninvazif dediğimiz yöntemler hasta üzerinde bir girişim gerektirmezken (EKG, puls oksimetre, kapnografi, solunum havasındaki gazların ölçümü), invazif dediğimiz yöntemler (arteriyel ve santral kateter, idrar sondası, nazofaringeal ısı ölçümü gibi) hastaya özel kateterlerin yerleştirilmesi işlemleri gerektirir.
Sık kullanılan monitörizasyon yöntemleri;
Alet gerektirmeyen monitörizasyon,gözlem ve fizik muayenedir, birçok klinik tablonun izlenmesini mümkün kılmaktadır.
Puls Oksimetri, parmaktan veya kulak memesine takılan bir parça ile vücut oksijen yeterliliğinin takip edildiği bir yöntemdir.
Soluk sonu karbondioksit basıncı;
Soluk sonu karbondioksit (ETCO2), kan karbondioksit basıncı (alveolar CO2 parsiyel basıncı) ile yakın bir ilişki gösterir, ETCO2'de oluşacak ani değişiklikler önemlidir. Bu değişiklikler sadece solunum sisteminden değil kardiyovasküler sistemden de kaynaklanabilir.
Bazı ameliyatlarda da özellikle takip edilir.
Near-infrared spectroscopy (NİRS Monitör); Doku ve beyin oksijenizasyonunu değerlendirmek için kullanılır.
Elektrokardiyografi; Vücuda yapıştırılan paletlerle kalbin elektriksel aktivitesinin izlenmesidir. Çok değerli bilgiler verir.
Kan basıncı (arteriyel basınç) kalbin ritmik kasılmaları ile kan damarlarının duvarına uygulanan basınçtır ve hastanın dolaşım durumu ile ilgili değerli bilgi verir. Manşonla veya atardamara girilerek izlenebilir. Kalp cerrahisinde atardamara girilerek izlemek gereklidir.
Santral venöz basınç, kalbin sağ atriumu yani sağ kulakçığının basıncıdır. Sıvı tedavisinin izlenmesinde sık olarak kullanılan bir ölçüm yöntemidir. Boyun, köprücük kemiği altı ya da kasıklardan, o bölge uyuşturularak çoğunlukla kolayca girilir.
Pulmoner arter kateteri (Swan Ganz Kateteri), kalpteki basınçların daha ayrıntılı edilmesi gereken kritik hastalarda, kalp ve akciğer nakillerinde, damar dirençlerinin izlenmesi gereken durumlarda kullanılır.
Isı takibi cilde yapıştırılan problarla sürekli veya aralıklı olarak yapılmaktadır.
İdrar takibi sonda ile veya sondasız yapılabilir. Böbrek fonksiyon takibi için önemlidir.
EEG ile nörolojik sistem için gerekli görülen hastalarda beyin dalgaları takip edilebilir.
Beyin omurilik sıvı basıncı monitörizasyonu, aort damar cerrahisi sırasında omurilik bölgesinin kanlanması bozulabilir ve felce kadar varabilen nörolojik problemler önemli bir sorundur. Aort damarına ait bazı özellikli ameliyatlarda beyin omurilik sıvı basıncını (BOS) izlemek gerekir. Amaç bu basıncın belli değerlerin üzerine çıkmasını engellemektir. Bel bölgesinden bir kateter takılarak izlenebilir.
Gelişen teknolojiye rağmen hiçbir monitörizasyon yöntemi mükemmel değildir. Öncelikle en iyi monitör hastayı takip eden hekimdi. Bu nedenle bu konularda teknolojik ilerlemeler devam etmektedir. Bu kullandığımız yöntemlerin dışında birçok yeni monitör ve takip parametreleri mevcuttur ve bunlarla ilgili çalışmalar devam etmektedir.
Uz. Dr. Halide OĞUŞ
S.B.Ü. Koşuyolu Yüksek İhtisas E.A.H.
Anesteziyoloji ve Reanimasyon Uzmanı