KOŞUYOLU YÜKSEK İHTİSAS EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ

AKCİĞER NAKLİ VE SONRASI YAŞAM

Akciğer nakli, hastalıklı veya fonksiyonu bozuk bir akciğeri, sağlıklı bir akciğerle değiştirmek için yapılan cerrahi bir prosedürdür. Başka ilaçlar veya tedavilere yanıt alınmayan durumlarda uygulanmaktadır. Akciğer nakli ile hastaların istedikleri yaşam kalitesine ulaşması en büyük hedeftir.

Hastaneden taburcu olduktan sonra kendi günlük bakımınızı sağlamak ve efor kapasitenizi arttırmak çaba gerektirir. Aşağıdaki bilgiler nakil sonrası bakım için size yardımcı olacaktır.

İlk Altı Hafta

• Araba kullanmayınız.
• İki kilogramdan ağır eşya kaldırmayınız.
• Yorucu ev işleri, bahçe işleri, tamirat işleri yapmayınız.
• Rahat bir tempoda yürüyüş yapın, merdiven çıkmaya çalışın ve her gün tolere etkinliğinizi arttırın.
• Cinsel hayatınızı sürdürmek için nakil hekiminizle görüşün.

Nakil Sonrasında

• Bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullandığınız için, üç ay boyunca kalabalık ortamlardan (sinema, tiyatro, konser, alış veriş merkezi vb.) kaçının.
• Soğuk algınlığı, grip, nezle, burun akıntısı, suçiçeği gibi bulaştırıcı hastalığı olan kişilerle temastan kaçınınız.
• Transplantasyon hastası veya aile üyelerinin canlı virüs aşısı olmaları sakıncalıdır. Siz ya da aile üyelerinden birinin aşı olması gerektiği durumda nakil doktorunuzla temasa geçiniz.
• Yakın aile üyeleri ile aynı mutfak eşyalarını kullanabilir, aynı masada yemek yiyebilir, ortak banyoları kullanabilirsiniz.
• Kirlenen mutfak eşyaları bulaşık makinesinin en sıcak programında yıkanmalıdır.
• Sebze ve meyveler yenmeden önce sıcak suyla iyice yıkanmalıdır.
• Rüzgarlı günlerde maske kullanmalısınız.
• İnşaat alanları, yıkılmış yollar ve diğer tozlu alanlardan mümkün olduğunca uzak durun. Bu alanlar sizin için enfeksiyon kaynağı oluşturabilir. Bu alanlarda maske takmak zorunludur.
• Ameliyat bölgenizde bandaj var ise her zaman kuru ve temiz olmalıdır. Ameliyat bölgenizde kızarıklık, ateş, ağrı, şişme gibi enfeksiyon belirtileri olursa doktorunuzla hemen iletişime geçiniz.
• Güneşli havalarda kendinizi güneşin zararlı etkilerinden koruyunuz.(şapka,gözlük,güneş koruyucu kremler.) Kullandığınız ilaçlar cildinizi daha duyarlı hale getireceğinden cilt kanserine yakalanma riskiniz artabilir. Bunun için 45-60 UV koruma faktörlü güneş koruyucu kremi kullanınız.
• Bronzlaşmak için asla güneşlenmeyin, solaryuma girmeyin.
• Sauna, hamam gibi çok sıcak ve buharlı yerlere girmeyiniz.
• Oje kullanabilirsiniz. Manikür, pedikür, protez tırnak uygulamaları el ve ayaklarda mantar enfeksiyonuna yol açabilir, yaptırmayınız.
• Herhangi bir cerrahi işlem veya dişleriniz için bir işlem yaptıracağınız zaman (dolgu, diş çekimi, protez vb.)işlemden önce mutlaka nakil doktorunuza haber veriniz. Ayrıca kendi hekiminiz dışında bir doktora başvurduğunuzda akciğer nakli olduğunuzu mutlaka söyleyiniz.
• Evinizdeki evcil hayvanlar mutlaka veteriner kontrollü ve aşıları tam olmalıdır. Herhangi bir yeni hayvan alacağınız zaman mutlaka nakil doktorunuza başvurunuz. Hayvanlar insanlara bulaşıcı hastalıklar taşıyabilirler. Hiçbir zaman kedi veya kuşların kafeslerini temizlemeyin.
• Çiğ deniz ürünleri yemekten kaçınınız.
• Eviniz dışında iyi yıkandığında emin olmadığınız bir yerde taze salata ve meyve yemekten kaçınınız.

ENFEKSİYON

Enfeksiyon akciğer naklinden sonra görülen en yaygın komplikasyondur. Ameliyat sonrası kullanılan immunsupresif (bağışıklık sistemini baskılayacı) ilaçlar enfeksiyon riskini daha çok arttırır.

Enfeksiyonu önlemek için yapılması gerekenler:

• İlaçlarınızı doktorunuzun tarif ettiği şekilde düzenli olarak kullanın.
• Ellerinizi sık sık yıkamanın enfeksiyonu önlemede en etkili yol olduğunu unutmayın.
• Ellerinizi yemeklerden önce ve sonra,banyoyu kullandıktan sonra,ortak kullanılan objelere (telefon, para, kapılar.)temas ettikten sonra mutlaka yıkamalısınız.

• Eviniz dışındaki alanlarda ellerinizi yıkadıktan sonra ellerinizi el kurutma makinesinde kurutup, muslukları kağıt havlu ile tutarak kapatınız.
• Ellerinizi ağız, burun, gözleriniz ve kulaklarınıza çok fazla değdirmeyin
• Tırnaklarınıza manikür ve pedikür yaptırmayın. Tırnak kesme aletinin temiz olduğundan emin olunuz. Bu aletlerde mantar enfeksiyonu çok fazla görülür.
• Kuyu suyu, musluk suyu gibi suları içmeyiniz. Bunların yerine kapalı şişe suyu kullanınız.
• Evinizde canlı çiçek bulundurmayın. Bunların yerine kesme çiçekler evinizde olabilir, ancak suları her gün değiştirmelidir.
• Kişisel eşyalarınızı (bardak, yemek gereçleri, diş fırçası, havlu…) diğer insanlarla paylaşmayın.
• Sizinle birlikte yaşayan çocukların oral çocuk felci aşısı olması, sizin için yüksek oranda risk taşır.Bu durumu çocuğunuzun doktoru ile mutlaka görüşün.
• Oral çocuk felci aşısı olmuş çocuklarla en az sekiz hafta temas etmeyiniz.
• Aile üyeleri ve siz her yıl sonbaharda grip aşısı olabilirsiniz. Grip aşısının inhalasyon formunda olanlarını kesinlikle yaptırmamalısınız.
• Canlı organizmadan yapılan herhangi bir aşı için hekiminize başvurun. Bu aşılar şunlardır:
• MMR (Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak)
• Oral Polio (Çocuk felci aşısı)
• Suçiçeği aşısı
• Tifo aşısı
• İnhaler grip aşısı
• Son 90 gün içinde canlı virüs aşısı olmuş kişilerin vücut sıvıları ile temas etmeyin.
• Canlı organizmadan yapılan herhangi bir aşı olmayın, bu organizmalar size hastalık yapabilir
• Suçiçeği geçiren biriyle temas ettiyseniz nakil ekibine mutlaka haber verin.
• Aşı olmanız gerektiği zaman mutlaka nakil ekibine haber verin.
• Nakilden sonraki altı hafta büyük kalabalıklardan uzak durun.
• Çocuklarda ve bazen suçiçeği, kabakulak gibi çocukluk çağı enfeksiyonları görülebilir. Bu gibi durumlarda bu kişilerle temas etmeyiniz.
• Her türlü cinsel ilişki yoluyla enfeksiyon alabilirsiniz. Güvenli cinsel yöntemleri (prezervatif) kullanın.
• Evinizde küçük çocuğunuz varsa bebek bezlerini her zaman belirli bir alanda değiştirilmesini sağlayın.
• Nakilden sonra 6 ay boyunca bahçe işleri ile uğraşmayın. Bu süreden sonrada mutlaka maske ve eldiven kullanınız.
• Dışarıda olduğunuz zamanlarda rahat yürüyüş ayakkabıları giymeye özen gösterin.
• Rüzgarlı günlerde mutlaka maske kullanın.
• Mikroplar inşaat alanları, tozlu topraklı yollar, nemli otlar, çürüyen bitki ve meyvelerde oldukça fazla bulunur. Bu gibi alanlarda bulunmaktan kaçının.
• Durgun göl ve sularda yüzmeyiniz.
• Kedi, köpek gibi evinizde baktığınız hayvanlarınızın çöpleri ve dışkıları ile temas etmeyiniz.
• Evinizdeki kuşların kafeslerine, yem kaplarına, su kaplarına, kuş pisliklerine dokunmayınız.
• Akvaryumlarınızı siz temizlemeyin.
• Sürüngen hayvanlar (kertenkele, kaplumbağa, yılan..) salmonella bakterisi taşırlar. Bu hayvanlara dokunmayın.
• Hayvanlara dokunduktan sonra ellerinizi yıkamayı unutmayın.
• Yeni bir hayvan alacağınız zaman nakil ekibinize mutlaka danışın.

Rejeksiyon (Organ Reddi)

Vücudunuz yeni takılan akciğeri yabancı bir doku olarak görüp, onu yok etmeye çalışabilir. İmmunsupresif ilaçlar bu süreci önlemek için kullanılır. Hemen herkeste nakil sonrası ilk bir iki ay içinde organ reddi görülebilir. Başarılı bir tedavide en önemli etken, en erken dönemde organ reddi tedavisine başlamaktır.

Evinizde aşağıdaki sorunlardan birini yaşarsanız en kısa sürede akciğer nakli ekibini bilgilendirmelisiniz.

• Ateş
• Nefes darlığı
• Öksürük ve balgam artışı
• Solunum fonksiyon testinde %10 azalma

Bunlar enfeksiyon ya da organ reddinin belirtileri olabilir. Bu durumda transplant ekibinin sizi hastanede değerlendirmesi ve bronkoskopi yapması gerekebilir.

Transplantasyon Sonrası Gıda İçerik ve Güvenlik Talimatları

Nakil sonrası bağışıklık sisteminizi zayıf düşürecek birçok ilaç kullanacaksınız. Eğer yediklerinize dikkat etmez iseniz hastalanmanız daha kolay olacaktır. Amacımız gıda kaynaklı hastalıklardan sizi mümkün olduğunca korumaktır.

Gıda zehirlenmelerine; gıdayı pişiren, çevre veya gıdanın kendisi neden olabilir. Gıda güvenliği her zaman önemli olmakla birlikte, nakilden sonraki üç ay en kritik zamandır ve bu zamanda gıda güvenliğine özel önem gösterilmesi gerekir.

Güvenli gıda uygulamalarına uyarak gıda kaynaklı hastalıkları önleyebilirsiniz.

Güvenli Gıda

• Yemek hazırlama öncesinde, yemeğe oturduğunuzda ve yemekten sonra ellerinizi mutlaka yıkamalısınız.
• Gıdalarınızı güvenli ısılarda tutunuz.
• Eti bir seferde yiyebileceğiniz kadarını pişirin
• Etlerinizin iyi pişmiş olduğundan emin olun. Pişirdiğiniz etlerde pembe renk hiç olmamalıdır.
• Et  ve tavuğu buzdolabında saklayın. Donmuş etlerinizi mikrodalga fırında çözün.
• Çözülmüş eti hemen pişirin, tekrar dondurmayın.
• Buzdolabından çıktıktan 2 saat sonra bozulabilecek yiyecekleri yemeyin.
• Aldığınız ürünlerin üretim tarihi ve son kullanma tarihlerini mutlaka kontrol ediniz.

İlaçlar

Transplantasyon hastaları vücudun yeni takılan organı kabul etmesini sağlamak için, bağışıklık sistemini zayıflatan ilaç kullanırlar. Yaşam boyu alınması gereken bu ilaçlar hayat kurtarıcıdır. Ancak bu ilaçlar tedavi edilebilir yan etkilere neden olabilir.

Sağlıklı Bakım: Kendinizi Sağlıklı Tutmak

Kendinizi İzleme

• Düzenli olarak kilo ateş, nabız ve tansiyonunuza bakınız.
• Cildinizle ilgili değişiklikleri kontrol ediniz.
• Her ay kendi kendinize meme muayenesi ve testis muayenesi yapınız.

Kaçınmanız Gerekenler

• Alkol
• Uyuşturucu madde
• Yasal olmayan  ilaçlar
• Sigara
• Sigaralı ortam
• Canlı aşılar

İLETİŞİM

• Kendinizde herhangi bir değişiklik fark ettiğinizde transplant ekibiyle iletişime geçiniz.
• Semptomların geçmesini beklemeyiniz.
• Anlayamadığınız konuları mutlaka doktorunuza sorunuz.
• Randevularınızı mutlaka düzenli olarak takip edin.
• Sigorta primlerinizin düzenli olarak yatırıldığından emin olun.
• Aşı takviminizi düzenli tutun.

Uz. Dr. Mustafa VAYVADA

S.B.Ü. Koşuyolu Yüksek İhtisas E.A.H.
Göğüs Cerrahisi Uzmanı