Buerger Hastalığı
Buerger hastalığı sigara maruziyeti ile ilişkili bir hastalıktır.Hastalarda gözlemlediğimiz kadarıyla, özellikle genç ve sağlıklı olduğunu düşünen sigara içicilerinde gelişen ve hastalar tarafından “sigaraya karşı alerji” olarak adlandırılan bir hastalıktır.Hastalığı anlatırken en sonda söylenmesi gerekeni en başta söylersek; hastalık, sigara maruziyeti ile birebir ilişkilidir ve erken evrede sigarayı bırakmak ve pasif içicilik dahil her türlü sigara maruziyetinden uzaklaşmak ile tamamen iyileşebilir.
Tek bir şartla, sigaraya tekrar başlamamak!
Hastalık, sigara içimiyle beraber ayak ve bacaklarda temiz kan taşıyan, küçük atardamarların (ve bazen de toplardamarların) iltihaplanmasına neden olmaktadır. Periferik damarların incelip daralmasına neden olan bu nadir bozukluk, özellikle sigara içen 20-40 yaş aralığında daha yaygındır.
Genel olarak bakıldığında sigara içmenin, damar sertliğine (ateroskleroz) neden olduğunu neredeyse toplumun bütün kesimleri tarafından bilinmektedir.
Ancak Buerger hastalığında farklı olarak atardamarlardaki daralma ve incelmeler o kadar hızlı ve fazla gelişir ki bazen hastaların polikliniğe ilk başvurusu ayak ve el parmak uçlarında geçmeyen yara ve yeni başlayan gangrendir.
Damar daralmalarına bağlı olarak bacak ve ayak kaslarına yeterli temiz kan ulaşamaz. Sonuç olarak genç ve sağlıklı olduğunu düşünen sigara içicisi, yürüyüş sırasında bacak kaslarında yanma, ağrı, ağrıya bağlı aralıklı topallayarak yürüme şikayetleri olur.
“Bu yaşımda ağrıdan yürüyemiyorum hatta topallıyorum” sık bir başvuru nedenidir.”
Buerger hastalığı olan insanlar sigarayı tamamen bırakmalı, her türlü tütün maruziyetini engellemeleri gerekmektedir. Bu şartlarda dolaşım genellikle kısa bir süre sonra düzelir. Ancak hasta profilinden gözlemlediğimiz sigarayı karşı artmış bir bağımlılık yaşamalarıdır. Sigarayı bırakırsan parmaklarını ölmekten kurtarabiliriz” önerisi bile çoğunlukla hastaya sigarayı bıraktırmakta işe yaramamaktadır. Bu nedenle bu hastaların sigarayı bırakmasında hastanın yakın çevresinin desteğini ve Sağlık Bakanlığı sigara bırakma polikliniğinden profesyonel yardım alınmasını önermekteyiz.
Raynaud Fenomeni
Raynaud fenomeni kadınlarda daha sık görülen ve genelde soğuk maruziyetinde el ve ayak parmak uçlarında ağrı, normalden uzun süren solma hatta morarma neden olan bir bozukluktur.
Raynaud fenomeni, el ve ayak parmaklarındaki küçük atardamarların soğuk maruziyeti, sigara kullanımı veya duygusal stres ile daralması veya spazmına neden olan bir dolaşım bozukluğudur.
Çoğu zaman, Raynaud fenomeninin nedeni bilinmemektedir. Bazen, bağ dokusu hastalığı, travma, endokrin ve merkezi sinir sistemi hastalıkları gibi diğer hastalıklara ikincil olarak da gelişebilmektedir.
Bu bozuklukta, hastalar, el veya ayak parmaklarında uyuşma veya karıncalanma hissedebilirler. Ayrıca etkilenen bölgelerde cilt renklerinin solduğu hatta mavi renge döndüğünü ve atağın geçmesiyle bu bölgelerin kızararak normal rengine döndüğünü fark edebilirler.
Ataklar birkaç dakikadan birkaç saate kadar sürebilir ve genellikle kan akışını düzeltmek için parmakların ve ayak parmaklarının kademeli olarak ısıtılmasıyla tedavi edilir.
Buna ek olarak, doktorunuzun önereceği ağrı kesici ve bazı tansiyon ilaçlarının kullanımı, sigaranın bırakılması, soğuk maruziyetinden korunulması ve duygusal stresten kaçınılması ile kontrol altına alınabilmektedir.
Uz. Dr. Onur YERLİKHAN
S.B.Ü Koşuyolu Yüksek İhtisas E.A.H.
Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı