İDRAR YOLU ENFEKSİYONLARI VE LABORATUVAR TANISI
İdrar Yolu Enfeksiyonu Nedir?
Böbrekler ile oluşan idrarın vücut dışına atılımını sağlayan sistem kısaca üriner sistem olarak adlandırılır. Üriner sistem böbrekler, üreterler (idrar borusu), mesane (idrar kesesi) ve üretradan (idrar yolu) oluşur.
İdrar yolu enfeksiyonu dışkı bakterilerinin idrar yoluna karışması ve yukarı üriner sisteme ilerleyip burada çoğalmaları sonucu meydana gelebilir. Normal idrar içinde bakteri, mantar, virüs bulunmaz. İdrar steril (mikropsuz) dir.
İdrar Yolu Enfeksiyonlarında Risk Faktörleri Nelerdir?
İdrar yolu enfeksiyonlarına kadınlarda erkeklere göre 25 kat fazla rastlanır. Bunun en önemli nedeni kadınlarda idrar yolunun erkeklerinkine göre çok daha kısa olmasıdır. Tuvalet sonrası temizliğin arkadan öne doğru yapılması da anüs çevresindeki mikroorganizmaların vajinaya taşınmasına neden olabilir.
Cinsel ilişki esnasında meydana gelen küçük travmalar, doğum kontrolünde kullanılan bazı bariyer yöntemler, gebelik esnasında ve menopozda meydana gelen hormonal değişimler, şeker hastalığı, böbrek taşı, normal doğum, cerrahi girişimler, idrarın böbreğe geri kaçması, doğuştan işlevsel veya yapısal bozukluklar, kabızlık ve sünnetsiz olma enfeksiyona zemin hazırlayan sebepler olabilir. Özellikle gebelikte tedavi edilmeyen idrar yolu enfeksiyonları erken doğuma yol açabilir. Bu nedenle kontrollerde gebenin herhangi bir yakınması olmasa dahi idrar analizi yapılmalıdır.
Çocuklarda ilk beş yıl içinde böbrekte enfeksiyon olması kalıcı ve ilerleyen zedelenmelere neden olabilir. Bu nedenle erkek çocuklar ilk, kız çocuklar ikinci kez idrar yolu enfeksiyonu olduğunda idrar yollarında anomali araştırması yapılmalıdır.
İdrar Yolu Enfeksiyonu Belirtileri Nelerdir?
Sistitin (mesane enfeksiyonu) klasik belirtileri; idrar yaparken ağrı ve yanma, sık idrara çıkma, idrara sıkışma hissi ve pelvik (alt karın) bölgesinde meydana gelen ağrıdan oluşur. Üst idrar yolu enfeksiyonlarında bu belirtilere ek olarak ateş, titreme, bulantı, kusma, halsizlik görülebilir.
Laboratuvar Tanısı
İdrar tahlili : İdrar tahlili , bir idrar numunesi üzerinde yapılan bir grup fiziksel, kimyasal ve mikroskobik testtir. Bu testler, bakteri ve beyaz kan hücreleri gibi enfeksiyon kanıtlarını arar.
İdrar kültürü : İdrar kültürü ile enfeksiyona neden olan bakteri laboratuvar ortamında çoğaltılarak tespit edilebilir. Antibiyotik tedavisi öncesi yapılmalıdır. İdrar kültürü, 48-72 saat içerisinde sonuçlanır. Bu testin sonucunun geç çıkması en önemli dezavantajıdır. İdrar kültürleri ayrıca doktorların bir İYE tedavisi için en iyi antibiyotiği belirlemesine olanak sağlar.
Antibiyotik Duyarlılık testi : İdrar kültürü sonucu üretilen bakterinin hangi antibiyotiğe duyarlı veya dirençli olduğunu gösterir.Bu, doktorların hangi tedavinin en uygun olduğunu belirlemesine yardımcı olur.Bu sayede gereksiz ve etkisiz antibiyotik kullanımının önüne geçilir.
İdrar Kültürü İçin İdrar Örneği Verirken Dikkat Edilmesi Gerekenler
· İdrar yapılan bölge sabunlu su ile önden arkaya doğru yıkanmalı, durulanmalı ve ilk gelen idrar atıldıktan sonra bir miktar idrar kaba alınmalıdır. Buna orta akım idrar örneği denir.
· Bir önceki idrarın yapılmasından en az 3-4 saat sonra idrar örneği verilmesi önemlidir.
· İdrar konsantrasyonunun değişimine sebep olmamak için fazla su içilmeden idrar verilmesi gerekir.
· Bekleyen idrarın içinde bakteriler üremeye devam edeceğinden idrarın vakit kaybedilmeden laboratuvara verilmesi veya ulaştırılması önemlidir.