Kolesterol İlaçları Üzerine
Bir araştırmacı ilkel kabileler üzerinde beslenmenin kolesterole etkisi üzerine araştırma yapmaya karar verir. Kendine karşılaştırma yapabilmek için farklı beslenen iki kabile seçer:
‘’Birinci kabile avcıdır, ana gıda olarak et ve hayvan yağı ile beslenmektedir. 2. kabile çiftçidir, ana gıda olarak tahıl ve sebzeyle beslenmektedir. İki kabileden kan örnekleri alarak kolesterol düzeylerini karşılaştırır. Etle beslenen kabilenin kolesterol düzeyinin 70 mg/dl tarım ürünleriyle beslenen kabilenin kolesterol düzeyinin 140 mg/dl olduğunu saptar. Araştırmacı yeni bir şey buldum ‘hayvan yağı yemek kolesterolü düşürür’’ der. Der, ama arkadaşları kendisine güler. Çok kızar ve medya kuruluşlarına gider, büyük ilaç firmalarının, endüstrinin halkı kandırdığını anlatır. İşin iç yüzünü bilmeyenleri YANILTIR. Yanılmamak için tüm verilerin kapsamlı analizi gereklidir. Özellikle televizyondaki tartışmalarda bazı bilgiler gizlenerek, kişisel ön yargıya dayalı bilgiler veriliyor. Aslında tüm resme bakanlar açısından sonuçlar çok farklı görünüyor.
‘’Yukarıdaki çalışmanın tüm verilerini analiz edince: Açıklanmayan bilgi; avcı kabile kaslı ve ideal kilolu, çiftçi kabile ise kiloludur. Avcı kabileler, av peşinde koşmaları onları atletik bir vücutta ve ideal kiloda tutmuş. Çiftçi kabilesi ise fazla besine sahipler, daha az hareket ediyorlar ve kilolular. Yani kolesterol farkı obesite ve hareketsizlikten geliyor, hayvan yağından değil’’
Kolesterol İlaçları Nereden Çıktı?
Bilimsel çalışmalar, bilimsel kurallara göre yapılırlar. Bu sayede araştırmayı yapanın kişisel fikir ve önyargılarından arınırlar. Tüm olumlu ve olumsuz sonuçları bu çalışmalarda açıklanmak zorundadır. Böylelikle insana uygulanacak tanı veya tedavi yönteminin risk ve faydalarını öğrenmiş oluruz. Bu sayede neleri risk ederek ne elde edeceğimizi hesaplayabiliriz. Elbette insan sağlığı ile ilgili her tanı ve tedavi yönteminin en basitinde belli riskler dahivardır. Örneğin; hastalıkların tanısı için venöz yoldan kan alınması sırasında damarınız yırtılabilir ya da damarınızda pıhtı oluşabilir. Bu ihtimaller çok düşüktür ve tahliller ile sağlanacak fayda ile kıyaslandığında yok denecek kadar azdır. İlaç uygulamalarında çalışmalar çok basamaklı hayvanlarla başlayıp, gönüllü insan gruplarındaki çalışmaların sonucunda başarı sağlayabilirlerse insanların kullanımına sunulabilmektedirler.
Konumuza dönersek bilimsel çalışmalarda LDL kolesterol düzeyinin düşürülmesi, kalp krizi geçiren ya da geçirme açısından riskli kişilerdeki faydası tartışılmazdır, düzeyindeki her %1’lik düşüş kardiyovasküler hastalık riskinde %1’lik düşük sağlayabilmektedir. Kolesterol düşürmede ise ilaç olarak risk getiri açısından STATİN’lerin rolü de tartışılmazdır. Bu rolü on yıllar içinde 250 bin insan üzerinden yapılan bilimsel çalışmalarla sağlamışlardır. Kolesterol düşürücü statin ilacının yan etkileri insanlarda hemen hemen düşük olarak benzer olsa da sağladığı fayda her hastada aynı değildir. Genç, ilave hastalığı olmayan ve kolesterol düzeyi düşük birine sağladığı fayda düşükken, kalp krizi ya da felç geçiren bir hastaya sağladığı fayda muazzamdır. Hatta bu hastalarda kan kolesterol düzeyi normal olsa bile statin dediğimiz bu kolesterol düşürücü ilaçların muazzam faydası olmaktadır.
Kalp krizi aterosklerotik damar içinde bulunan plağın yırtılarak damarı tamamen tıkaması sonucu gelişir. Yırtılmanın ana nedeni ise inflamasyon yani yangıdır. Kalp krizi sonrası STATİN ilacı, bu yangıyı kolesterolden bağımsız olarak azaltmaktadır. Bu sayede Kalp krizi geçiren hastalarda kolesterol düzeyi düşük bile olsa statin ilaçlarının kullanımı kalp krizinin tekrarlanmasını önleyebilmektedir.
Kolesterolü her yüksek hastaya, ilaç başlanmayacağı gibi, düşük olması da ilaç kullanmayacağınız anlamına gelmez. Kararı belirleyen sizin hastalıklarınızdır, durumunuzdur. Sonuçlarınızı gören, hastalıklarınızı ve durumunuzu en iyi bilen kendi doktorunuzun dediklerine uymalıyız. Çünkü sizin durumunuzu en iyi bilen ve aldığı eğitimle bu durumunuzu analiz ederek ne risk alarak ne elde edeceğinin analizini yapabilecek en iyi kişi sizin kendi doktorunuz olacaktır. Saygılarımla.
Uz. Dr. Uğur ARSLANTAŞ
S.B.Ü. Koşuyolu Yüksek İhtisas E.A.H.
Kardiyoloji Uzmanı